کد مطلب:161761 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:244
تاثیر نگاه اثباتی به زندگی معصومین
اصولا «امامت» فقط با این نگاه، توجیه پذیر و عقلایی است آن هم امامتی كه همواره در حال رشد و بالندگی جامعه است و مستقیما در رفتار و كردار جامعه خویش موثر است. و رابطه ای عمیق میان مردم و جلودار به نام «ایمان»، تضمین كننده و تداوم بخش این تاثیر است.
معصوم با این نگاه هم قابل ساخت و معرفت است و هم شایسته الگوبرداری و تبعیت. و روایات بسیاری كه شناخت امام و حجت خدا را ضروری و فرض می شمارد، منظور همین وجود اثباتی آنهاست؛ زیرا فقط این مقدار از وجود آنها برای انسان، دست یافتنی و قابل معرفت است. و همین گونه از وجود آنها، امكان ارتباط و الگوگیری را میسر می سازد. معصوم در نگاه اثباتی همانند دیگر مردم است با تمام خواهشها و محدودیتهای یك انسان. چون دیگر مردم به دنیا می آید، رشد می كند، بندگی خدا می كند، زندگی می كند و برای بالندگی بیشتر از نعم پروردگار استفاده می كند، تجربه می كند، چون همه انسانها با موانع برخورد می كند و برای رفع - آنها با استفاده از وسایل قابل تحصیل و دستیابی بشر - مبارزه می كند، برای هر كاری می اندیشد، مشورت می كند، پیروز می شود، شكست می خورد، مریض می شود و همه خصوصیات و عوارض و آثار یك انسان مادی را در خود دارد با این تفاوت كه به علت عنایات الهی، عملی كه از او سر می زند كاملترین و شایسته ترین عملی است كه از یك انسان سرمی زند و هیچ تخلفی از اوامر الهی ندارد. تصویر معصوم علیه السلام در مقام اثباتی، در واقع تصویر یك «انسان كامل» است ولی با همان قید انسانیت به گونه ای كه قرار گرفتن آنها در جایگاه «اسوه» بودن میسر می سازد. این بعد از زندگی معصوم، تصویر یك زندگی بشری است كه رضایت الهی را در خود جای داده و یك عمل خداپسندانه و محبوب الهی را فراروی بشر نهاده است و بسیاری از آنها نیز در چهارچوب عقلانی قابل توجیه است و برای همه بندگان خداوند حجت. این دیدگاه همان نگاهی است كه امیرمومنان علیه السلام در دعای كمیل و امام زین العابدین علیه السلام در دعای ابوحمزه ثمالی و بسیاری از دعاهای مأثور از ائمه معصومین علیهم السلام به نمایش درآورده است. آنچه در صحیفیه سجادیه در مقام نیایش با پروردگار آمده است، - كه همانا سخن یك معصوم در مقام نیایش است - درست یك نگاه بشری است؛ یعنی سخن یك انسان است با خالق خویش. و یا در دعاهای شعبانیه و رجبیه، كه اتفاقا این گونه دعاها از جهت سند و حتی مضمون بسیار قویتر
از دعاهایی است كه اندكی به مقام ثبوتی نیز پرداخته است. توجه و دقت در این نوع زندگی معصومین علیهم السلام، به ما اجازه خواهد داد كه با دقت و وسواس، همه جوانب و ابعاد زندگی اجتماعی - سیاسی و حتی فردی ائمه علیهم السلام را مورد بررسی قرار داده و از آن در مسیر زندگی انسانی خویش استفاده نماییم. این نوع شناخت و منظر، فاصله عملی زندگی آنها را با انسانها كاهش داده و رابطه ای «شدنی» با آنها برقرار می نماید. این دید به ما اجازه خواهد داد كه اصول و ارزشهای آنها را بدون تكلف و سنگینی غیرقابل تحمل -كه ناشی از فاصله ذاتی آنها باشد - در زندگی روزمره خود وارد نموده و از آنها به خوبی الهام گیریم. رابطه ای كه در این نگاه میان مردم و معصوم برقرار می شود، یك رابطه بشری و انسانی است كه مسیر هدایت را، با گفتار و همچنین جلوداری عملی، به دیگران می آموزد. در غیر اینصورت مجبور خواهیم بود با توصیفهای غیر بشری، آنها را از زندگی انسانها خارج نموده و فقط نامی از آنها را، در زندگی خویش داشته باشیم. و با این سخن كه این كار، كار علی و حسین است هیچگونه از سیره و مشی عملی آنها را مورد بهره برداری و الگوگیری قرار ندهیم و فقط در گفتار، به تمجید و ستایش بسنده نموده و محبت - بدون عمل - را شاخص ارادت و تبعیت بدانیم. به عبارتی دیگر «ارادت لفظی» را به جای «تاسی عملی» كافی دانسته و به آن دل خوش نماییم و به نظر نگارنده دلیل عمده آن خلط و آمیختن میان این دو جنبه است.
معصوم با این نگاه هم قابل ساخت و معرفت است و هم شایسته الگوبرداری و تبعیت. و روایات بسیاری كه شناخت امام و حجت خدا را ضروری و فرض می شمارد، منظور همین وجود اثباتی آنهاست؛ زیرا فقط این مقدار از وجود آنها برای انسان، دست یافتنی و قابل معرفت است. و همین گونه از وجود آنها، امكان ارتباط و الگوگیری را میسر می سازد. معصوم در نگاه اثباتی همانند دیگر مردم است با تمام خواهشها و محدودیتهای یك انسان. چون دیگر مردم به دنیا می آید، رشد می كند، بندگی خدا می كند، زندگی می كند و برای بالندگی بیشتر از نعم پروردگار استفاده می كند، تجربه می كند، چون همه انسانها با موانع برخورد می كند و برای رفع - آنها با استفاده از وسایل قابل تحصیل و دستیابی بشر - مبارزه می كند، برای هر كاری می اندیشد، مشورت می كند، پیروز می شود، شكست می خورد، مریض می شود و همه خصوصیات و عوارض و آثار یك انسان مادی را در خود دارد با این تفاوت كه به علت عنایات الهی، عملی كه از او سر می زند كاملترین و شایسته ترین عملی است كه از یك انسان سرمی زند و هیچ تخلفی از اوامر الهی ندارد. تصویر معصوم علیه السلام در مقام اثباتی، در واقع تصویر یك «انسان كامل» است ولی با همان قید انسانیت به گونه ای كه قرار گرفتن آنها در جایگاه «اسوه» بودن میسر می سازد. این بعد از زندگی معصوم، تصویر یك زندگی بشری است كه رضایت الهی را در خود جای داده و یك عمل خداپسندانه و محبوب الهی را فراروی بشر نهاده است و بسیاری از آنها نیز در چهارچوب عقلانی قابل توجیه است و برای همه بندگان خداوند حجت. این دیدگاه همان نگاهی است كه امیرمومنان علیه السلام در دعای كمیل و امام زین العابدین علیه السلام در دعای ابوحمزه ثمالی و بسیاری از دعاهای مأثور از ائمه معصومین علیهم السلام به نمایش درآورده است. آنچه در صحیفیه سجادیه در مقام نیایش با پروردگار آمده است، - كه همانا سخن یك معصوم در مقام نیایش است - درست یك نگاه بشری است؛ یعنی سخن یك انسان است با خالق خویش. و یا در دعاهای شعبانیه و رجبیه، كه اتفاقا این گونه دعاها از جهت سند و حتی مضمون بسیار قویتر
از دعاهایی است كه اندكی به مقام ثبوتی نیز پرداخته است. توجه و دقت در این نوع زندگی معصومین علیهم السلام، به ما اجازه خواهد داد كه با دقت و وسواس، همه جوانب و ابعاد زندگی اجتماعی - سیاسی و حتی فردی ائمه علیهم السلام را مورد بررسی قرار داده و از آن در مسیر زندگی انسانی خویش استفاده نماییم. این نوع شناخت و منظر، فاصله عملی زندگی آنها را با انسانها كاهش داده و رابطه ای «شدنی» با آنها برقرار می نماید. این دید به ما اجازه خواهد داد كه اصول و ارزشهای آنها را بدون تكلف و سنگینی غیرقابل تحمل -كه ناشی از فاصله ذاتی آنها باشد - در زندگی روزمره خود وارد نموده و از آنها به خوبی الهام گیریم. رابطه ای كه در این نگاه میان مردم و معصوم برقرار می شود، یك رابطه بشری و انسانی است كه مسیر هدایت را، با گفتار و همچنین جلوداری عملی، به دیگران می آموزد. در غیر اینصورت مجبور خواهیم بود با توصیفهای غیر بشری، آنها را از زندگی انسانها خارج نموده و فقط نامی از آنها را، در زندگی خویش داشته باشیم. و با این سخن كه این كار، كار علی و حسین است هیچگونه از سیره و مشی عملی آنها را مورد بهره برداری و الگوگیری قرار ندهیم و فقط در گفتار، به تمجید و ستایش بسنده نموده و محبت - بدون عمل - را شاخص ارادت و تبعیت بدانیم. به عبارتی دیگر «ارادت لفظی» را به جای «تاسی عملی» كافی دانسته و به آن دل خوش نماییم و به نظر نگارنده دلیل عمده آن خلط و آمیختن میان این دو جنبه است.